الف- چک لیست روش تدریس
1- طرح درس
- فلسفه، اهمیت، ضرورت و کاربردهای درس در زندگی فردی و حرفه ای دانشجویان را بیان نمایید.
- اهداف شناختی و رفتاری هر موضوع درسی را تعیین کنید.
- قوانین کلاس و شیوه ارزشیابی درس را مشخص نمایید.
- روش و سبک آموزش خود را مشخص نمایید.
- وظایف و تکالیف دانشجویان در طول ترم را به طور کامل تعیین نمایید.
- منابع آموزشی مورد استفاده در تدریس خود را اعلام کنید.
2- محتوای آموزشی
- از رنگ های شاد، تصویر و شکل در طراحی اسلایدها استفاده کنید.
- اسلایدها را خلاصه کنید و صرفا کلیدواژه ها را در اسلایدها قرار دهید.
- در اسلایدها از تصویر بیش از متن استفاده کنید.
- اسلایدها را حتی الامکان از قبل در اختیار دانشجویان قرار دهید.
- دانشجویان را تا حد امکان به کتاب ارجاع دهید.
- محتوای درسی را مساله محور طراحی کنید. برای این کار تیترها و عناوین محتوای آموزشی را به صورت سوالی درآورید.
- در محتوای آموزشی خود از کلیپ ها و ویدئوهای مرتبط استفاده نمایید.
- تجربیات فردی خود را که با موضوع درس مرتبط است بیان کنید و از زندگی روزمره مثالهای کاربردی با موضوع درس مطرح نمایید.
- در موضوع مورد تدریس خود از اینترنت و نرم افزارهای مرتبط استفاده کنید، مثلا برای تدریس آمار، روش کار با نرم افزار SPSS را بگویید، یا در تدریس زبان دانشجو را ترغیب کنید از دیکشنری های انگلیسی به انگلیسی موجود در اینترنت استفاده کند.
- از بازیهای آموزشی جهت تدریس استفاده کنید.
3- برگزاری و اداره کلاس
- در جلسه اول یک Ice Breaking یا Warm-up داشته باشید. برای این کار می توانید کلاس را با شوخی، طنز، داستان کوتاه، شعر و … آغاز کنید.
- در هر جلسه مروری بر مطالب گذشته داشته باشید تا دانشجو ارتباط این جلسه را با جلسات قبلی را بداند.
- در ابتدای کلاس با طرح یک سوال یا بیان یک مساله، نسبت به موضوع درسی مورد تدریس ایجاد انگیزه و نیاز نمایید.
- برای آموزش مفاهیم از کارهای خلاقانه استفاده نمایید. مثلا در درس بیماری شناسی از هر یک از دانشجویان درخواست کنید که علائم یک بیماری را در یک فرد یا کودک به شکل غلوآمیزی نقاشی کنند.
- به دانشجویان استراحت بین کلاسی بدهید. در زمان استراحت کلیپی آموزنده پخش نمایید یا تجربیات خود را برای دانشجویان بیان نمایید.
- نسبت به غیبت و تاخیر دانشجویان و نظم کلاس جدیت داشته باشید.
- گاهی اوقات در کلاس مثلا در زمان حضور و غیاب موسیقی بی کلام پخش کنید. وقتی مغز در حالت لذت بردن است یا به عبارت دیگر جنبه عاطفی مغز فعال می شود، بالاترین سطح یادگیری رخ می دهد و جنبه شناختی مغز نیز فعال می گردد.
- فضای شاد، جذاب و در عین حال محترمانه را در کلاس ایجاد کنید.
- به موقع و سر ساعت کلاس را شروع کنید و راس ساعت و به موقع به پایان برسانید.
4- فن بیان و شیوه ارائه
- در طول کلاس تن صدای خود را تغییر دهید.
- موقع تدریس زیاد حرکت نکنید و سر و دست خود را زیاد تکان ندهید.
- در موقع صحبت کردن نه سینه سپر کنید و نه قوز کنید.
- برخی از مفاهیم را با حرکات دستان نمایش دهید (از زبان بدن در هنگام تدریس استفاده کنید).
- صدای خود را بر اساس تعداد مخاطب تنظیم کنید (متراژ صدا)
- سعی شود صداهای نامناسب در طول کلاس نداشته باشید مانند: خش دار، عشوه دار، خیلی زیر و خیلی بم، هوادار و آهسته، لرزش دار، تودماغی
- با Recorder صدایتان را با مدل های مختلف ضبط کنید، بعد ببینید کدام مدل بهتر است.
- کلمات را کامل ادا کنید و حروف را نخورید به ویژه حروف پایانی کلمات.
- مصوت کوتاه را به مصوت بلند تبدیل نکنید.
- در هنگام صحبت سرعت کلام را بر اساس میزان درک مخاطب و سطح آسانی یا دشواری مطلب بالا و پایین ببرید.
- از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید.
- به آهنگ کلام در تاکیدات (حتی، اگر، اما و …)، ابتدای جملات، انتهای جملات و … توجه کنید.
- مفاهیم و احساسات را در قالب آهنگ کلام منتقل کنید.
- لحن صدای امری، پیشنهادی، توصیه ای و … شما باید متفاوت باشد.
- در صحبت خود تا حد امکان از تکه کلام جلوگیری کنید. مثلا بعضی اساتید اصطلاح خوب، در واقع و … را زیاد در طی صحبت بکار می برند.
5- جلب مشارکت دانشجویان
- شیوه تدریس، سرفصلها و امتحان را با نظرخواهی از دانشجویان انجام دهید (البته با ارائه گزینه های مشخص و محدود)
- بخشی از کار کلاسی را به سمینارها و ارائههای دانشجویی اختصاص دهید.
- از دانشجویان با نام بردن از آن ها سوال بپرسید.
- پس از برگزاری چند جلسه از کلاس، از دانشجویان نظرخواهی نمایید و سپس نظرات را سر کلاس بخوانید و پاسخ دهید تا دانشجویان احساس کنند نظرسنجی دیده شده و خوانده شده است.
- در صورت امکان برای کلاس دستیار استاد تعیین کنید.
- از روش های بارش فکری، ارتباط اجباری و استخوان ماهی برای جلب مشارکت خلاقانه دانشجویان استفاده کنید.
- تحمل دیدگاههای مخالف را داشته باشید.
- درس را به روش پرسش و پاسخ و بحث گروهی ارائه دهید.
- برخی از کارهای کلاسی و تکالیف درسی را به صورت تیمی واگذار نمایید.
- ارائه بعضی مباحث کلاسی را به دانشجویان واگذار نمایید و سپس با پرسش و پاسخ مبحث را تکمیل نمایید.
6- ارزشیابی آموزشی
- نحوه ارزشیابی درس را در ابتدای ترم مشخص نموده و به اطلاع دانشجویان برسانید.
- پرسش کلاسی، پروژه درسی، تکالیف، امتحان میان ترم و کوئیزها می توانند بخشی از ارزشیابی درس باشند.
- سوالات و تکالیف Take Homeبدهید.
- برای برخی از دروس از روش آزمون کتاب باز (Open Book) استفاده کنید.
7- ارتباط و تعامل با دانشجویان
- در جلسه اول خود را معرفی کنید و انتظارات و کدهای رفتاری و اخلاقی استاد از دانشجو و بالعکس را بیان کنید.
- سطح دانشجویان را بالا در نظر بگیرید و این انتظار را به آنها بگویید (اثر پیگمالیون)
- بین دانشجویان تبعیض ناعادلانه قائل نشوید.
- موقع صحبت کردن، ارائه دادن و پاسخ گفتن دانشجویان به آن ها خوب گوش دهید.
- در رفتار و تعامل با دانشجو صبور، خوشرو و با سعه صدر باشید.
- نحوه و زمان تماس و ارتباط با خود را به دانشجویان مطرح نمایید (موبایل، ایمیل، تلگرام، واتساپ و …)
- خطاب کردن دانشجویان و به یاد داشتن اسامی آنها به دانشجو حس خوبی می دهد.
- از خاطرات دانشجویی خود در کلاس صحبت کنید (همزادپنداری و درک متقابل)
- در جهت شناسایی و شکوفاسازی استعدادهاي دانشجویان تلاش نمایید.
- در ایجاد حس اعتماد به نفس در دانشجویان کوشش نمایید.
- به دانشجویان امید و انگیزه بدهید.
ب- چک لیست روش تدریس مجازی
1- سامانه آموزش مجازی
- محتوای آموزش مجازی را فقط از طریق سامانه آموزش مجازی در اختیار دانشجویان قرار دهید.
- طرح درس خود را در سامانه آموزش مجازی بارگذاری کنید و دقت داشته باشید که محتوای آموزشی مطابق با طرح درس در اختیار دانشجویان قرار گیرد.
- راههای ارتباطی با دانشجویان (مانند ایمیل، تلفن دفتر کار، آیدی اسکایپ کاری یا…) را جهت افزایش تعامل با دانشجویان در سامانه ذکر کنید.
- در سامانه آموزش مجازی برای هر جلسه تاریخ و عنوان درج نمایید.
- در سامانه آموزش مجازی مدت زمان فایل ویدئویی بارگذاری شده را درج کنید.
2- کلاس های آنلاین
- پس از برگزاری کلاسهای آنلاین لینک مربوط به کلاس آنلاین ضبط شده را در سامانه آموزش مجازی بارگذاری کنید.
- جهت برگزاری کلاس آنلاین از بستر پیشنهادی دانشگاه (ادوبی کانکت یا سایر بسترهای پیشنهادی) استفاده کنید.
- زمان هر جلسه آنلاین را 75 تا 90 دقیقه در نظر بگیرید.
- در طی کلاس آنلاین با فعال کردن میکروفن دانشجویان میزان مشارکت ایشان را در کلاس افزایش دهید.
- از روش های نوین آموزش مجازی استفاده کنید (میکرولرنینگ، گیمیفیکیشن و…)
- جهت تعامل بهتر با دانشجویان در برخی از جلسات کلاسی از شیوه ویدئو کنفرانس استفاده کنید.
3- محتوای آفلاین
- عنوان و موضوع محتوا را به صورت واضح در ابتدای هر محتوای آفلاین ذکر کنید.
- مشخصات مدرس، رشته تحصیلی، وابستگی سازمانی، نام و لوگوی دانشگاه را در ابتدای هر جلسه ذکر کنید.
- اهداف آموزشی را در ابتدای هر جلسه به صورت واضح ذکر کنید.
- جمع بندی و خلاصه مطلب را در انتهای هر جلسه بیان نمایید.
- در انتهای محتوا منابع مورد استفاده را ذکر کنید.
- برای ضبط محتوای آفلاین از نرم افزارهای Camtasia, storyline, ispring استفاده نمایید.
- زمان هر جلسه آموزشی آفلاین را حداقل 30 دقیقه و حداکثر 60-75 دقیقه در نظر بگیرید.
- صدای محتوای ضبط شده واضح و بدون تزاحم و نویز باشد.
- همزمانی صوت و تصویر رعایت شود.
- حجم محتوا با حفظ کیفیت، کم و حداکثر 50 مگابایت باشد.